Ömrümüz boyunca, kaldırmak, taşımak, yürümek, oturmak, atlamak, dönmek, eğilmek, uzanmak gibi eylemler omurgamıza etki ederler. Her gün yeniden yerçekimine karşı koymak zorundayız. Gençken omurga hareketli ve stabildir.
Kemikler, diskler, tendonlar, eklemler ve ligamentler omurgayı stabilize eden yapılardır. Ancak bu bileşenlerdeki güç kaybı, zamanla yıpranmaları veya akut yaralanmaları nedeniyle omurgada instabilite oluşabilir. Örneğin tendonlar ve bağ dokuları esnekliklerini yitirirlerse veya “gevşerlerse” omurlar yerinde sıkıca duramaz. Omurlar bu durumda aşırı hareket edebilirler.
Benzeri, omurlar arası diskler yüksekliklerini kaybettiklerinde veya kaslar güçsüz olduğunda da meydana gelir. En kötü durumda disk kayması oluşur. Omurganın instabilitesi birçok omurga hastalığından sorumludur.
Omurga İnstabilitesinin Görülme Sıklığı
Modern dünyada omurga hastalıkları ve ağrı 1 numaralı toplum şikayeti haline gelmiştir. Tedavi maliyetleri, yüksek iş kaybı oranları ve erken emeklilik sebebi olması nedeniyle sağlık hizmetlerinde ve ekonomide olağanüstü büyüklükte bir maliyet faktörü olmuştur.
Sırt ağrıları doktor ziyaretlerinin en sık görülen nedenidir. Bel ağrısı, %50 ile en sık görülen omurga ağrısıdır. Kronik sırt ağrıları yılda toplamda 20 milyar Euro maliyete neden olur. Bu maliyetin en büyük kalemini hastalık izinleri oluşturur. Sırt ağrıları, bir yıldaki tüm hastalık izinlerinin %15’inin nedenidir. Tüm yetişkinlerin yaklaşık %60’ı son 12 ay içerisinde sırt ağrısı çektiğini belirtmiştir.
Omurga İnstabilitesinin Nedenleri
Hastalar çoğu zaman sadece şikayetlerini araştırarak tahmin edebilirler. Bu nedenle de altında yatan nedenlerin araştırılmasını, tanı konulmasını ve tabii ki tedavisini bir uzmanın eline bırakmalıyız.
Omurga instabilitesinde şunlar söylenebilir: Sırt ağrılarının birçok nedeni olabilir, ancak en modern tanı yöntemlerine rağmen her zaman kesin neden belirlenemez. Sırt ağrılarının oluşmasında ve kronikleşme eğiliminde fiziksel faktörler dışında birçok eşlik eden koşul da yer alır. Örneğin iş yükü, sosyal grup, ağırın değerlendirilmesi, depresyonlar.
Temel neden, yaş ilerledikçe omurganın yıpranma etkilerine maruz kalmasıdır. Bu da bir zincir hareketi başlatır ve bu zincir hareketin sonunda nerdeyse her an omurga instabilitesi oluşabilecek hale gelir. Dejeneratif değişiklikleri en sık görülen sonucu omurga kanalının daralmasıdır (spinal kanal stenozu). Nedenleri arasında omur kaymaları, skolyoz, omurga fıtıkları ve spondiloz bulunur. İnstabilite sadece yıpranma ile meydana gelemez, buna genel olarak bir travma, bir ameliyat, bir iltihaplanma, tümörler vs. eşlik eder.
Omurga İnstabilitesinin Semptomları
Boyun omurgasının instabilitesi boyun ağrılarına neden olur. Ancak kayma nedeniyle sinirler sıkıştırılırsa, ağrı başka vücut bölgelerine de yansıyabilir. Bel omurgasının instabilitesinde hastalar sıklıkla bacağa yansıyan sırt ağrılarından şikâyetçi olurlar. Bundan dolayı duyu bozuklukları ve güç azalması meydana gelir. Sırt ağrıları ayağa kalkarken, dönerken ve yük altında şiddetlenirler. Sırtta kırılma hissi yaşanır. Aşağıda belirtilen semptomlara dikkat etmeniz gerekir:
- Sabahları kalkarken ağrı ve sertlik hissederseniz,
- Uzun süre ağırlık taşıdıktan sonra ağrı oluşuyorsa (örneğin alışveriş poşetleri),
- Uzun süre oturduktan sonra; örneğin araba kullanırken veya ofiste masa başında kalıp, arabadan inerken veya ayağa kalkarken ağrı hissederseniz,
- Sırtınız ikiye ayrılacak veya boynunuz başınızı taşımıyormuş gibi bir duygu hissederseniz,
- Eğildiğinizde veya başınızı hızlıca bir yandan diğer yana çevirdiğinizde bel veya boyun omurgasında ağrı hissederseniz.
Omurga İnstabilite Tanısı
Dünyada hiçbir doktor hasta ile kapsamlı bir görüşme yapmadan kesin bir tanı koyamaz. Ağrılarınız için bir cevap arıyorsanız hekiminize tüm şikâyetlerinizi anlatmalısınız. Ne zaman oluşuyorlar, nerede oluşuyorlar, ne sıklıkla ağrı çekiyorsunuz, ağrının şiddeti nedir vs.?
Ardından teknoloji kullanılır. Nihai tanı işlemi klinik muayene ile başlar. Bu durumda hekim için cihaz olarak MR, BT ve Röntgen mevcuttur. Ardından hekim sizinle birlikte hangi tedavinin uygun olacağını konuşur.
Omurga İnstabilitesi Farklı Yöntemlerle Tedavi Edilebilir mi?
Omurga tedavisi karmaşık bir işlemdir. Bir yandan omurga ağır mekanik yüklere maruz kalır, diğer yandan çok büyük bir hareket kabiliyetine sahiptir. Bir hekime başvurduğunuzda; bu hekim çok tecrübeli bir hekim olmasını tercih etmek istersiniz. Çünkü omurga tedavileri büyük titizlik ve yetkinlik gerektirir. İdeal koşullarda, her tedavinin amacı, (örn. artroz/omurilik hasarı oluşması gibi) daha kötü sonuçları önlemek için, ameliyatsız şekilde instabiliteyi azaltmaktır. Ağrıları hafifletmek ve kasları güçlendirmek için farklı geleneksel tıbbi yöntemler mevcuttur. Bunun dışında alınacak tedbirler instabilite nedenlerine bağlı belirlenir.
İnstabilitenin ileri olduğu durumlarda en iyi yöntem vidalı sabitleme operasyonudur. Kayan omurlar, karşılıklı titanyum vidalarla tutturularak sabitlenir.
Bu yöntemle gevşeme ortadan kaldırılır, ağrı oldukça hafifletilir ve sırt kaslarını güçlendirmek için fizyoterapiye başlama olasılığı yaratılır. Böyle bir ameliyattan sonra sırt hareketlerini yapmaya devam edebilirsiniz.
İyileşme Olasılığı Var Mı?
İnstabilitenin iyileşme olasılığı semptomların şiddetine ve süresine ve hastanın yaşına bağlıdır. İnstabilite tedavi edildiğinde tamamen kaybolabildiği gibi, tedavi edilmediğinde felce kadar ilerleyebilir. Böyle kötü sonuçlar çok ama çok nadir görüldüğünden dolayı size şu öneride bulunmak isterim: Ağrılarınız varsa doktora gitmek için çok fazla beklemeyin, mümkün olduğunca kısa sürede uzman hekimden randevu alın. Ağrı kesicilerin (çok) uzun süre alınması tanı konmasını zorlaştırabilir ve tedavi sürecinin geç başlamasına neden olabilir.
Geçmiş olsun…
