Bel omurlarından birinin, bir alttaki omur üzerinde kaymasıdır. En sık omur kayması öne doğru olur. Buna tıpta spondilolistezis denir. Çok az geriye doğruda kayma da olabilir, bu duruma da retrolistezis denir. Yetişkinlerde spondilolistezis (bel kayması) %4-8 sıklıkta görülmektedir.
Spondilolistezis öne doğru kaymanın miktarına göre 4 dereceye ayrılır.
- derecede omur ön-arka çapının dörtte biri,
- derecede omur ön-arka çapının dörtte ikisi,
- derecede dörtte üçü,
- derecede tamamı öne kaymıştır.
Bel kaymasında ağrı genellikle beldedir fakat, genital bölgeye ve uyluk arka yüzeyine ve hatta ayağa kadar da yayılabilir. Kök basısı varsa; siyatalji şeklinde ağrı ve parestezik yakınmalara ( uyuşma, hissizlik hissi ) yol açabilir. Ağrı hareketle, ayakta durmakla artar, genellikle istirahatle azalır veya kaybolur. Erkeklere göre bayanlarda daha sık rastlanır.
Bel kayması tanısı nasıl konur?
Teşhis, yandan çekilen bel röntgeni ile konulabilir. Bel kaymasında eğer ağrı varsa hastaya istirahat verilir. Ayakta lumbostat korse ile desteklenir. Ağır yük kaldırmamalı, fazla kilolu ise zayıflatılmalıdır. Ağrı ve kas spazmını azaltması için fizik tedavi+ilaç tedavisi uygulanır.
Ağrı ve kas spazmı hafifledikten sonra karın-sırt-bel-kalça kaslarını güçlendirici egzersizler verilip koruyucu, tekrarını önleyici tedaviye geçilir. Günlük yaşam aktiviteleri düzene sokulur.
Genellikle bu tedavilerle 1. derece bel kaymaları ve bazı 2. derece bel kaymalarında başarılı sonuç alınmakta, hastalar ağrılarından kurtulmaktadır.
Ne zaman ameliyat gerekir?
- Koruyucu (ameliyat dışı) tedavilere cevap vermeyen hastalar,
- 2. derecenin üzerinde ( %50’den fazla ) kayması olanlar,
- Sinir kökü basısı ve spinal stenoz bulguları ile birlikte % 30 – 50‘ den büyük kaymalardır. Bu tip hastalarda cerrahi füzyon ve dekompresyon önerilir.
Çocuklarda tanı ve tedavi
Çocuklarda bel kayması varsa 4-6 aylık ara ile çekilen grafilerle kaymanın seyri belirlenmelidir. Özellikle, 1. derece bel kayması olan ve yakınmasız çocuklar takibe alınmalı ve ağır yük kaldırmamaları öğütlenmelidir. Travmatik sporlardan kaçınmaları gerekmektedir. Şikayetleri olan çocuklar izlenmeli ve fizik tedavisi, ilaç tedavisi (konservatif tedaviler) uygulanmalıdır. Çocuklarda bel flexion egzersizleri etkilidir. Ancak 2. derecenin üzerindeki kaymalarda semptomlar dikkate alınmaksızın, semptomların devamlı olması ve fizik tedavi-ilaç – istirahat’e (konservatif tedavilere) cevap vermemesi halinde ise kaymanın derecesine bakılmaksızın cerrahi füzyon yapılır.
